انواع بازار در بورس ایران
کالاهای مختلفی در بازار بورس ایران مورد معامله قرار میگیرد و بر همین اساس بازار بورس به ۴ دسته تقسیم میشود که همهی آنها زیر نظر سازمان بورس هستند:
- بورس اوراق بهادار
- فرابورس
- بورس کالا
- بورس انرژی
بورس اوراق بهادار
این نوع بورس در ایران باسابقه ترین بازار بورس است. در این نوع بورس سهام شرکتها و اوراق مشارکت خرید و فروش میشود و عموم سرمایه گذاران در این بخش فعالیت دارند در گذشته معاملات بورس بسیار محدود بود و در حد هفته ای یک روز اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و اینکه معامله های بورسی با استفاده از موبایل و رایانه انجام میشود سازوکار بازار بورس نیز تغییر کرد. در سال ۱۳۴۵ قانون و مقررات تشکیل بورس اوراق بهادار تهران تهیه شد. لایحه تشکیل آن در اردیبهشت ۱۳۴۵ در مجلس شورای ملی تصویب شد و در پانزدهم بهمن ۱۳۴۶، بورس تهران، با ورود سهام بانک صنعت و معدن و نفت پارس آغاز به کار کرد.
فرابورس
در ایران، فرابورس از پاییز سال ۱۳۸۸ شروع به کار کرد. مهمترین وظیفه فرابورس، ساماندهی شرکتهایی است که می خواهند به بازار سرمایه ورود کنند، اما هنوز شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند.
سهام شرکت هایی که نتوانستند به غللی چون سودآوری نامناسب، عدم شفافیت و…. به بازار بورس راه می یابند در فرابورس معامله می شود. فرابورس 5 بازار دارد: بازار اول ، بازار دوم ، بازار سوم (عرضه)، بازار ابزارهای نوین مالی و بازار پایه که شرکتهای سهامی در بازار اول و دوم ومابقی اوراق بهادار در بازار ابزار نوین مالی پذیرفته می شوند.
بورس کالا
در این نوع از بازار به طور معمول مواد اولیه و مواد خام معامله می شود. سهام شرکت بورس کالا هم با نماد معاملاتی ” کالا ” در بازار قابل معامله است و درآمد آن از کارمزد معاملات کالایی تحت نظر این شرکت حاصل می شود .معاملات این بازار به اشکال نقد، نسیه و سلف برای محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های مشتقه،فرعی،فیزیکی و مالی تقسیم میشود که هرکدام اینها دارای بخش های متفاوتی اند تا کالاهای پذیرفته شده این بازار را در خود جای دهند.
بازار منسجم و متشکلی است که بسیاری از فروشندگان، کالای خود را عرضه می کنند و آن کالا پس از بررسی کارشناسی و قیمتگذاری بوسیله ی کارشناسان آن بازار، به خریداران عرضه میشود.
این مدل از بورس مناسب کسانی است که می خواهند از ریسک نوسان قیمت دور بمانند و یا آن را فرصت شمرده و از نوسانات استفاده کنند و اینگونه سودشان را به بیشترین حالت برسانند.
بورس انرژی
بورس انرژی از سال ۱۳۹۱ فعالیتش را آغاز کرد و امکان معامله حامل های انرژی مثل نفت، گاز، بنزین، برق و…. و اوراق بهادار مرتبط با انها وجود دارد. . بورس انرژی با ۶ سال سن، جوان ترین بازار بورس ایران محسوب می شود.در این نوع از بورس، هرگونه کالایی که یک پایه ای از انرژی داشته باشد، امکان معامله دارد. با توجه به ویژگیهای کشور و برخورداری از منابع غنی انرژی این بورس اهمیت زیادی دارد خصوصاً که یکی از کارکردهای مهم این بازار بحث فروش انرژی و صادرات به کشورهای همسایه است که بحث کشف قیمت در آن اهمیت زیادی دارد.
البته در جهان بورس، ارز هم یکی از انواع بورس است که ارزهای خارجی در آن معامله می شوند. اما بورس ارز برای تبادل ارزهای خارجی و معامله در ایران وجود ندارد و فروش وخرید ارز در صرافی ها یا بازار آزاد به صورت دستی انجام میشود.
همچنین سود بازار بورس انرژی حاصل از کارمزد معاملات بخش های انرژی است و سهام آن برای اشخاص حقیقی و حقوقی قابل خرید و فروش است.